رمضان و ادعیّه
ادعیهای که در این ماه خواندن آنها توصیه شده، رشد فکری، علمی، اخلاقی و اجتماعی مسلمانان را قوّت میبخشد و آنان را به مصالح اجتماع و کوشش در قضای حوایج مردم، علاقهمند میسازد؛ و آتش حرص و آز را فرو مینشاند.[53]
دعای «افتتاح»، معارف اسلام و عقاید حقیقی و حمد و سپاس خدا و کیفیت صلوات و عرض ادب به محضر پیغمبر اکرم و ائمه طاهرین علیهم السلام را میآموزد.
سحر گاهان خواندن دعاهای سحر مخصوصاً دعای «ابی حمزه ثمالی» انسان را در عوالمی ملکوتی و روحانی سیر میدهد و او را به افق اعلی صعود میدهد.
آن چه در این دعا درج است از موادّ لازم برای ترقّی روح، و از تمام موادّی که استفاده از آن برای تغذیه جسم و تربیت بدن احتیاج میباشد، گرانبهاتر است.
این دعا، برای تربیت روح و اصلاح امور اجتماعی و هدایت فکری، اعتقادی و تنظیم امور معیشت، مانند کتاب جامعی است که حاوی تمام دستورات بهداشتی جسم باشد؛ هر چند این مثال هم در معرّفی این دعا ناقص است.
تمام جملات این دعا، ارزنده و با اهمیت است و هر بندی از آن ما را به یک یا چند وظیفه از وظایف انسانی، اجتماعی و اخلاقی متوجّه میسازد و از همه بالاتر، روحانیت و حقیقتی است که خواننده در این دعا احساس مینماید.
نماز جماعت، مظهر اتّحاد
نماز جماعت که یکی از بزرگترین شعایر اسلام است و همواره باید مظهر شوکت و اتّحاد و نشانه اتّفاق و عظمت مسلمین باشد، در ماه رمضان رونق بیشتری یافته و مساجد از نمازگزاران- که کار و شغل خود را رها کرده و در برابر خدا با هم کیشان خود از سیاه و سپید، سر به سجده میگذارند- موج میزند.
روح عدالت، مساوات و آزادی اسلامی ظاهر میشود. آقا و نوکر، استاد و شاگرد، فقیر و غنی، همه در کنار هم میایستند و چه بسا که گاهی سرباز در صف جلو و افسر ارشد در پشت سر او مشغول نماز و نیایش ذات پروردگار است.[54] و از آنها کسی به خدا نزدیکتر است که تقوا و پرهیزکاریش بیشتر باشد و چنین همه با هم «اللهُ اکبَر» و «سُبحانَ رَبِّی العَظِیم» و «رَبِّی الاعلی» و «بِحَولِالله وَقُوَتِه اقُومُ وَاقعد» میگویند.
ارشاد و تربیت در رمضان
علما و گویندگان و خطبا بر منبرهای وعظ و ارشاد، توفیق هدایت ودعوت به دین و بیان احکام و تهذیب اخلاق را در این ماه بیشتر دارند.
در حقیقت باید گفت: ماه رمضان یک مؤسّسه تربیتی و ارشادی و مدرسهای است که همه ساله تشکیل میشود و تعالیم آن عمومی و همگانی است. مدرسهای که هم وظیفه آموزش و پرورش و هم وظیفه شهربانی خوب و مأموران امین انتظامات و هم وظیفه بهداری و هم عمران و آبادی و هم وظیفه سازمانهای خیریه و تعاون و نیکو کاری و هم راهنماییهای دینی و اجتماعی را انجام میدهد.
به طور قطع اگر بشر بخواهد با تمام وسایل مادی و بودجههای هنگفت و کلان چنین مدرسهای بگشاید که روحانیت و حقیقت آن را رهبری نماید، قادر نخواهد بود.
امّا به نیروی نفوذ کلمه یگانه رهبر بزرگ جهان بشریت حضرت محمّد بن عبدالله، پیامبر اسلام صلّیالله علیه وآله وسلّم همه ساله این مدرسه و این دانشگاهی که بیش از ششصد میلیون دانشجو دارد و شعبههای آن مساجد و خانهها و اطاقها و منازل مسلمین است، افتتاح و معلّمین روحانی از فراز منابر و درون مساجد به درس و راهنمایی و هدایت مردم انجام وظیفه میکنند.
اگر مسلمین به طور صحیح از این فرصت عالی برای تهذیب اخلاق و تحکیم مبانی ایمان و صداقت و صحّت عمل، بهرهبرداری نمایند، به طور قطع به موفقیتهای درخشانی نایل میگردند.
در این برنامه هیچ عیب و نقصی نیست و کاملتر از این برنامه تربیتی پیدا نمیشود؛ ولی متأسّفانه ما در استفاده از آن کوتاهی میکنیم.
روزه دار عزیز! ما میدانیم که در روزهداری فقط به طاعت پروردگار نظر داری؛ امّا بدان که روزه عبادتی است که مصالح و فواید آن بسیار است و فایده آن منحصر به تهذیب نفس و تمرین خودداری و ایستادگی و مقاومت در برابر تمایلات اهریمنی نفس سرکش و صفای باطن و نورانیت ضمیر نیست.
نقش بهداشتی روزه
روزه از نظر بهداشت جسم و جلوگیری از بیماریها و از نظر علاج امراض هم مفید و مؤثّر است. و اگر انسان بخواهد از سلامت مزاج برخوردار شود، باید همه ساله این یک ماه را به رژیم اسلام در غذا و سایر تمتّعات عمل نماید.
مؤلّف کتاب روزه و نفس میگوید: روزه از نظر صحّی و بهداشتی، وسیلهای برای تطهیر بدن از سموم ضارّه و از غذاهای غیر لازمه میباشد.
دکتر روبرت بارتلو میگوید: شکّی نیست که روزه از وسایل مؤثّر در نجات از میکروبهای مضرّه است.
دکتر عبدالعزیز سلیمان میگوید: روزه در موارد بسیاری مورد استفاده
عالی ترین مکتب تربیت و اخلاق، ص: 77
و طریق علاج است و در حالات بیشتری سبب حفظ صحّت و سلامت بدن است.
وی پس از آن میگوید: حکمت بسیاری از اوامر دینی با پیشرفت علم ظاهر میشود و از آن جمله در مورد روزه ظاهر شده است؛ که در حالات بسیاری مفید و نتیجه بخش و در حالات دیگر علاج منحصر به فرد است.
سپس مواردی را که روزه به عنوان علاج تجویز میشود (مانند: اضطرابات مزمنه امعاء والتهاب حاد و مزمن کلیه و امراض قلب) را ذکر کرده و میگوید: روزه در هر سال، یک ماه 55] بهترین وسیله پیش گیری از جمیع امراض است که در حقیقت این بیان همان ترجمه حدیث معروف «صُومُوا تَصِّحُوا» است.
دکتر ظواهری میگوید: کَرَم ماه رمضان شامل بیماران بیماریهای جلدی نیز شده است؛ زیرا بعضی امراض جلدی با روزه بهبود میپذیرد.
وی بعد از یک سلسله تحقیقات علمی درباره امراض جلدی میگوید: بهترین علاج برای این حالات، خودداری و امساک (روزهداری) از طعام و نوشیدنیها است.
سپس، نظرات علمی خود را راجع به تأثیر روزه در جلوگیری از افزایش میکروبهای ضارّه اظهار داشته و میگوید: ماه روزه ماه استراحت از این سموم و ضررهای آن میباشد.
او امراضی را معرّفی میکند که «روزه» علاج آنها شناخته شده است.
بعضی از دانشمندان مطّلع میگویند: روزه وسیله حفظ الصّحه و علاج امراضی است که تمدّن و رفاه پرستی، سبب پیدایش یا انتشار آن شده و هر چه وسعت دایره تمدّن بیشتر شود، رژیم روزهداری اسلام بیشتر لزوم پیدا میکند. و سرّ این که اسلام از سایر ادیان به روزه بیشتر اهمیت داده، این است که اسلام آخرین شریعت آسمانی است؛ و در زمانی آمده که امراض به واسطه افراط در خوشگذرانی و خوش خوراکی، روز افزون بوده است.
بنا به نقل یکی از کتب علمی، تازهترین نظرات علم بهداشت این است که: بر هر شخصی خصوصاً سالمندان واجب است در هر هفته یک روز یا در هر ماه یک هفته را روزه بگیرند؛ و بهتر این است که در سال، یک ماه روزه بدارند.
یکی از مشهورترین مراکز بهداشتی دنیا، مرکز بهداشتی دکتر هنریج لاهمان در سدن سکسونیا است. در این مرکز صحّی، بیماران را با روزه معالجه میکنند و علاوه بر این، مراکز دیگر مانند: مرکز بهداشتی دکتر برشریز و دکتر مولر و ... نیز وجود دارد که به این روش، به معالجه بیماران مبادرت میورزند.
یکی از پایههای علاج در این مراکز، یکی پاک کردن جسم بیمار ازفضولات زائده بر حاجت جسم است که اسباب سستی فعّالیت سایر اعضا میشود. و دیگری، فرصت استراحت دادن به اعضا و جهاز هاضمه است.
غالباً این روش علاج، در امراض مهمّی مثل: اضطراب هضم، امراض قلب و کبد و کلیه و بالا رفتن فشار خون، مؤثّر واقع شده است.
نظرات شما عزیزان: